Miejscem, które dostarczyło Aleksandrowi Gierymskiemu wielu malarskich motywów była położona na północny wschód od Rzymu, otoczona włoskimi ogrodami szesnastowieczna rezydencja kardynała Ippolito II d’Este w Tivoli. Zbudowany na wzniesieniu renesansowy pałac stanowi dominantę usytuowanego na rozległych tarasach ogrodu, który ozdabiają liczne sadzawki oraz wodotryski, stanowiące o oryginalności założenia. Gierymski przedstawił jedną z ogrodowych osi, a wydłużona kompozycja podkreśla głębię krajobrazu. Żwirową alejkę ocieniają potężne ciemnozielone cyprysy, w głębi tryska jedna z fontann, a ponad nią wznoszą się tarasowe schody. Mocne słoneczne światło przenika przez korony drzew. Wyrafinowana gra świateł i cieni współtworzy umiejętnie uchwycony, ulotny nastrój pogodnego letniego dnia. Motyw pejzażowy został przez artystę podporządkowany światłu i barwie, które stały się autonomicznymi środkami wyrazu. Pozbawiony sztafażu widok rozświetlonej, poddanej wnikliwej obserwacji natury stanowi znakomity przykład włoskiego pejzażu pędzla Aleksandra Gierymskiego, w którym analityczny opis oraz eksperymenty formalne towarzyszą postulowanej przez realizm wierności wobec otaczającej rzeczywistości.

Aleksandra Krypczyk