Józef Chełmoński (1849–1914)
Świt, 1892
Dar Feliksa Jasieńskiego, 1920
imnk
miniaturka

technika / materiał: olej, płótno

wymiary: 52 × 74,5 cm

opis:

Chełmoński słynął z fenomenalnego zmysłu obserwacji i umiejętności dostrzegania najbardziej subtelnych zjawisk występujących w przyrodzie. W Świcie stworzył świetlistą impresję kolorystyczną poświęconą ulotnemu momentowi, w którym noc ustępuje wobec jasności dnia. Z dzieła emanuje głęboko emocjonalna więź malarza z naturą, a ukazane tu zjawisko uzyskuje wymowę symboliczną. W myśl wywodzącego się z romantyzmu przekonania, iż przyroda obdarzona jest pierwiastkiem duchowym, artysta wczuwa się w nią, stapiając w jedno. Rozległa przestrzeń oliwkowozielonej łąki, ponad którą unoszą się fiołkowe opary porannej mgły, została zestawiona ze strefą nieba przesyconego złocistoróżową zorzą. Syntetycznie opracowaną kompozycję malowanego w plenerze dzieła budują horyzontalne, łagodnie przenikające się strefy, a formę określa delikatnie kładziony kolor o subtelnych, miękkich przejściach walorowych. Zachwycająca świetlistość krajobrazu przywodzi na myśl dzieła impresjonistów, podczas gdy mistyczna kontemplacja urody natury łączy się z panteistycznym uwielbieniem objawiającego się w niej Stwórcy. Taki sposób ukazania przyrody, charakterystyczny dla późnych dzieł Chełmońskiego, porównywano z twórczością literacką Adolfa Dygasińskiego, Józefa Weyssenhoffa oraz Marii Rodziewiczówny, z którą malarz wędrował po Podolu w czasie wakacji 1906 roku.

Aleksandra Krypczyk



ekspozycja: Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach,
Sukiennice, Rynek Główny 1/3


klucz: Realizm, polski impresjonizm, początki symbolizmu >>>

© 2010 Muzeum Narodowe w Krakowie
design & concept: creator.pl
>