wymiary: 121x91
oznaczenie autorskie: Sygn. i dat. p.g.: Olga Boznańska 93.
opis: Olga Boznańska to przede wszystkim portrecistka, autorka utrzymanych w zgaszonej tonacji barwnej, czasem wręcz monochromatycznych wizerunków. Bohaterowie jej obrazów przedstawiani byli zazwyczaj we wnętrzach, na neutralnym tle budowanym przez rozproszone i stłumione światło, delikatnie określające przestrzeń i nadające wrażenie nierealności.
Dziełem przełomowym w jej karierze był namalowany w 1893 roku w Monachium portret zaprzyjaźnionego z artystką, znanego wówczas malarza i idola tamtejszej młodzieży Pawła Nauena (1859–?). „Pamiętam – opowiadała Boznańska Marcinowi Samlickiemu w 1925 roku – było to w środę rano. Deszcz mżył, taki kapuśniaczek monachijski. Otwierają się drzwi i wchodzi z podniesionym kołnierzem wykwintny Nauen. To był mój obraz! «Niech pan tak zostanie». Posadziłam go na kanapie w kwiaty, włożyłam mu do ręki filiżankę i zaczęłam malować. Podobał mu się portret, jak zresztą wszystkim. Pisano o nim bardzo wiele.”
Portret Nauena jest zapowiedzią wielkiego talentu Boznańskiej-portrecistki – jej warsztatu, doskonałego w sposobie budowania obrazu, w stosowaniu światłocieniowego modelunku czy w sposobie operowania barwami. W tej kompozycji nakładane szerokimi pociągnięciami pędzla plamy barw wzajemnie dopełniają się. Dominuje ciemna plama barwna ubrania modela wtopiona harmonijnie w jaśniejsze i przejrzyste tło, a równoważą ją jasne barwy starannie upozowanych dłoni oraz twarzy artysty. Przestrzeń kompozycji buduje umieszczona na pierwszym planie martwa natura – tacka z biało-niebieską filiżanką. Obraz jest również popisem maestrii Boznańskiej w oddaniu psychiki modela – pewnego siebie, swojej wartości i urody artysty, który w swobodnej pozie zasiadł na kanapie. Malarka perfekcyjnie uchwyciła osobowość dekadenta schyłku XIX wieku.
Konterfekt Nauena to dzieło uważane za przełomowe w historii modernistycznego polskiego malarstwa portretowego. Uznany jednogłośnie przez ówczesną krytykę artystyczną za arcydzieło, został w 1896 roku zakupiony przez Muzeum Narodowe w Krakowie i był pierwszym obrazem Boznańskiej pozyskanym do zbiorów narodowych.
Urszula Kozakowska-Zaucha
ekspozycja: Galeria Sztuki Polskiej XX wieku,
Gmach Główny, al. 3 Maja 1
klucz: Ku Francji >>>