wymiary: 60x12,5x12,5
oznaczenie autorskie: Sygn. i dat. l.d.: 1991 / CUKIER
opis: W prezentowanej pracy Stanisław Cukier podjął pradawny mit kulturowy – topos wędrówki, pielgrzymowania – stanowiący metaforę ludzkiego życia (peregrinationis vitae). Motyw ten obecny w kulturze europejskiej od czasów starożytnych, obejmuje różne, nawarstwiane przez wieki znaczenia – poznawcze, ideowe i egzystencjalne. Jest łączony z ciągłym przekraczaniem horyzontów, odkrywaniem nowych światów i zjawisk fizycznych w doświadczeniu empirycznym, ale też ze zgłębianiem własnego wnętrza i dociekaniem niepoznawalnych tajemnic bytu drogą rozumowania, intuicji czy ekstazy. Człowiek-pielgrzym (homo peregrinus), człowiek drogi (homo viator) jest istotą przemierzającą wiele obszarów bytu. Od czasów średniowiecza, kiedy życie ziemskie uważano za przygotowanie do wiecznego zbawienia, podkreślano związek idei peregrinatio z ascezą, życiem klasztornym czy pustelniczym, a więc życiem duchowym.
Cukier nawiązał do tej idei stosując symbolikę formy – wydłużonej, ascetycznej, kierującej myśl ku mistycznej sferze życia. Taka forma, wywodzącą się ze sztuki bizantyjskiej, stosowana w malarstwie współczesnym m.in. przez Amadeo Modiglianiego czy Jerzego Nowosielskiego, a w rzeźbie przez George’a Minne’a, Wilhelma Lehmbrucka czy Alberto Giacomettiego, akcentuje związek człowieka z sacrum.
Na tle sztuki postmodernistycznej końca XX wieku twórczość Cukiera, operująca tradycyjnym warsztatem, szlachetnym tworzywem, formalnym perfekcjonizmem, a w sferze ideowej prezentująca wyrazisty, „normatywny” humanizm i powrót sacrum – wydaje się kontrawangardowa. Ocala nieprzemijalne, nieodłączne od losu człowieka wartości – refleksję, zakorzenienie w micie, potrzebę piękna, marzenia i wzniosłości – całą pozytywną aksjologię, przeciwstawną programowemu nihilizmowi sztuki ponowoczesnej.
Wacława Milewska
ekspozycja: Galeria Sztuki Polskiej XX wieku,
Gmach Główny, al. 3 Maja 1
klucz: Koloryzm >>>