technika / materiał: brąz, odlew
wymiary: 51,5x18x18
oznaczenie autorskie: nie sygnowane
opis: Punktem wyjścia dla formy i wyrazu pomnika Adama Mickiewicza był dla Pronaszki werset z poematu Beniowski Juliusza Słowackiego poświęcony wieszczowi: „Ty jak bóg litewski z ciemnego sosen wstałeś uroczyska”. Poeta został przedstawiony w sposób monumentalny i syntetyczny, z użyciem uproszczonych, pryzmatycznych form. Mocno cięte rysy twarzy i krój szaty nadawały postaci groźny wyraz. Postawienie ogromnej figury bezpośrednio na ziemi, bez cokołu, stanowiło zerwanie z dotychczasowym, historycznym, „koturnowym” schematem budowy pomników. Powodowało to wrażenie, że poeta kroczy wśród nadbrzeżnych drzew. Przedstawiony przez Pronaszkę w roku 1923 władzom Wilna projekt pomnika spotkał się z ostrą krytyką i odmową jego budowy. Jednak, w związku z przypadającą w roku 1924 setną rocznicą procesu związku Filaretów, zawiązany w kręgach wojskowych Komitet postanowił, wbrew opiniom władz miasta, zrealizować wizję artysty na terenie wileńskiego garnizonu. Tymczasowa wersja pomnika, wysokości 12,5 metra, powstała z drewna. Zamierzano w przyszłości, po uzyskaniu akceptacji opinii publicznej, zastąpić ją dziełem wykonanym w trwałym materiale. Oczekiwany przez wilnian pomnik, wzbudził żywe dyskusje. Zdania były podzielone. Przeważały jednak nieprzychylne wypowiedzi w prasie, pojawiły się też liczne teksty satyryczne na jego temat. Była to jedna z najgorętszych polemik na temat rzeźby pomnikowej w międzywojennej Polsce. Sprawę rozstrzygnął los. Makietę pomnika podmyła powódź niszcząc go częściowo, a w lipcu 1939 roku całkowitego zniszczenia dokonał piorun.
ekspozycja: Galeria Sztuki Polskiej XX wieku,
Gmach Główny, al. 3 Maja 1
klucz: Awangarda >>>
wymiary: 51,5x18x18
oznaczenie autorskie: nie sygnowane
opis: Punktem wyjścia dla formy i wyrazu pomnika Adama Mickiewicza był dla Pronaszki werset z poematu Beniowski Juliusza Słowackiego poświęcony wieszczowi: „Ty jak bóg litewski z ciemnego sosen wstałeś uroczyska”. Poeta został przedstawiony w sposób monumentalny i syntetyczny, z użyciem uproszczonych, pryzmatycznych form. Mocno cięte rysy twarzy i krój szaty nadawały postaci groźny wyraz. Postawienie ogromnej figury bezpośrednio na ziemi, bez cokołu, stanowiło zerwanie z dotychczasowym, historycznym, „koturnowym” schematem budowy pomników. Powodowało to wrażenie, że poeta kroczy wśród nadbrzeżnych drzew. Przedstawiony przez Pronaszkę w roku 1923 władzom Wilna projekt pomnika spotkał się z ostrą krytyką i odmową jego budowy. Jednak, w związku z przypadającą w roku 1924 setną rocznicą procesu związku Filaretów, zawiązany w kręgach wojskowych Komitet postanowił, wbrew opiniom władz miasta, zrealizować wizję artysty na terenie wileńskiego garnizonu. Tymczasowa wersja pomnika, wysokości 12,5 metra, powstała z drewna. Zamierzano w przyszłości, po uzyskaniu akceptacji opinii publicznej, zastąpić ją dziełem wykonanym w trwałym materiale. Oczekiwany przez wilnian pomnik, wzbudził żywe dyskusje. Zdania były podzielone. Przeważały jednak nieprzychylne wypowiedzi w prasie, pojawiły się też liczne teksty satyryczne na jego temat. Była to jedna z najgorętszych polemik na temat rzeźby pomnikowej w międzywojennej Polsce. Sprawę rozstrzygnął los. Makietę pomnika podmyła powódź niszcząc go częściowo, a w lipcu 1939 roku całkowitego zniszczenia dokonał piorun.
Pomnik Mickiewicza dla Wilna, mimo że powstał już po rozpadzie grupy formistów, został uznany przez wielu za najdoskonalszą realizację idei tego kierunku w rzeźbie.
Światosław Lenartowicz
ekspozycja: Galeria Sztuki Polskiej XX wieku,
Gmach Główny, al. 3 Maja 1
klucz: Awangarda >>>