wymiary: 110x125
oznaczenie autorskie: nie sygnowane
opis: Konrad Krzyżanowski, związany z warszawskim środowiskiem artystycznym przełomu XIX i XX wieku, studiował początkowo w Kijowskiej Szkole Rysunkowej, gdzie skrystalizowały się jego zainteresowania portretem. Naukę kontynuował w Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu, zdobywając umiejętności pejzażysty pod kierunkiem Archipa Kuindžiego – rzecznika nowych prądów artystycznych. Zainteresowania malarstwem krajobrazowym ugruntował w Monachium, w prywatnej szkole Szymona Hollóssy’ego.
Początkowo Krzyżanowski zasłynął jako autor pełnych ekspresji i dramatyzmu portretów. Dopiero w latach 1904–1908, podczas wyjazdów plenerowych ze studentami z warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych, artysta zwrócił się w stronę malarstwa pejzażowego. Wtedy też, w lecie 1908 roku, powstały Chmury w Finlandii – emocjonalny, a zarazem liryczny pejzaż,w którym głównym bohaterem – jak to określił sam artysta – jest „pełne dumań złotych”, „szalone” i „pijane” niebo z majestatycznie rozbudowanymi kłębiastymi chmurami, kontrastującymi ze spokojnym i zimnym wybrzeżem morskim. Malarz nie odtwarza tu wiernie natury, lecz koncentruje się na pełnej temperamentu wrażeniowej ilustracji pejzażu, pozwalającej na swobodne, szkicowe, a przede wszystkim – dynamiczne rejestrowanie impresji wzrokowych. Zdaje się świadomie przekształcać naturę, naruszając jej porządek po to, by ukazać jej intensywność i żywiołowość. Nie bez znaczenia pozostaje również kolorystyka, o przewadze barw zimnych, śmiałych zestawień błękitów z bielą, ożywionych odcieniami zieleni, różu czy ugrów.
Prawdopodobnie podczas tego samego pleneru powstała efektowna kompozycja Złoty kamień. Widok skał i rozszalałej wody zaskakuje nowatorską, niemal abstrakcyjną formą i wyrafinowaną kolorystką, oddającą grozę i potęgę żywiołu.
Urszula Kozakowska-Zaucha
ekspozycja: Galeria Sztuki Polskiej XX wieku,
Gmach Główny, al. 3 Maja 1
klucz: Koniec wieku >>>