wymiary: 80x100
oznaczenie autorskie: Sygn. i dat. I.g.: L Wyczołkowski 1906
opis: Jednym z największych osiągnięć malarstwa polskiego modernizmu była twórczość Leona Wyczółkowskiego poświęcona Tatrom. Początkowo góry pojawiały się w obrazach noszących podteksty narodowo-mitologiczne związane z nadziejami na odzyskanie niepodległości. Po tych śmiałych kolorystycznie i pogłębionych symbolistycznie utworach, artysta wypracował oryginalny, syntetyczny styl obrazowania, w którym widoczne sa wpływy estetyki japońskiej. Do takich utworów zaliczyć można Czarny Staw nad Morskim Okiem.
Dalekowschodnie inspiracje widoczne są tu nie tylko w strefowej budowie obrazu, fragmentaryczności ujęcia, konstruowaniu kompozycji przy udziale diagonali i kontrdiagonali oraz zastosowaniu lokalnego kolorytu. Pokrewieństwa sięgają głębiej. Pejzaż, oddziałujący skupioną ekspresją połączoną z kontemplacyjnym wyrazem, podobnie jak u japońskich mistrzów, stanowi odniesienie do całej natury i jej transcendentalnego wymiaru.
Istotny udział w strukturze obrazu i jego wyrazie ma światło – zarówno to, przeniesione z natury, przedwieczorne i nieostre, odrealniające mroczny pejzaż, jak i to drgające na fakturze płótna, czyniące przedstawienie zatartym i migotliwym.
Pozbawiony anegdoty syntetyczny widok ujawnia pełen podziwu stosunek artysty do natury surowej i archaicznej, prawdziwie wolnej i nietkniętej oddziaływaniem człowieka. To bezpośrednie i głębokie odczucie przyrody oraz umiejętność użycia trafnego ekwiwalentu plastycznego dało w efekcie dzieło sugestywne, pełne napięcia i siły wyrazu, sytuujące się w sąsiedztwie protoekspresjonizmu.
Krystyna Kulig-Janarek
ekspozycja: Galeria Sztuki Polskiej XX wieku,
Gmach Główny, al. 3 Maja 1
klucz: Koniec wieku >>>