Uchodzące za rodzaj dyptyku obrazy Zmierzch oraz Świt przedstawiają tzw. szarą godzinę czyli porę, w której dzień ustępuje wobec mroków nocy, oraz wczesny poranek, kiedy noc przechodzi w jasność dnia. Wybór momentu, w którym wszystkie elementy natury stapiają się w harmonijną całość pozwalało na wywołanie w widzu uczucia jedności z naturą, całkowitego „roztopienia” się w niej. Świt przedstawia krajobraz czysty, w Zmierzchu natmiast Pruszkowski umieścił postać kobiety, zainspirowaną prawdopodobnie obrazem Willa nad morzem Arnolda Böcklina, która wprowadza do kompozycji atmosferę niedopowiedzenia. Jej tajemnicze zachowanie pozwala na zerwanie z jednoznacznością interpretacji dzieła. W obu obrazach nastrój został wykreowany w głównej mierze poprzez pejzaż. Kompozycje budują płytkie, płynnie przenikające się plany, zaś poprzez oświetlenie zostało zaakcentowane przenikanie się żywiołów. Wydłużony format płócien kieruje wzrok widza ku górze. Subtelnej technice towarzyszy zawężona gama barwna. Charakterystyczne dla monachijskiego pejzażu „stimmungowego” subtelne rozwiązania plastyczne omawianych dzieł łączą się ze sposobem obrazowania typowym dla sztuki symbolizmu.

Aleksandra Krypczyk