Pejzaże nocne, zwane nokturnami, stanowią ważną część dorobku Maksymiliana Gierymskiego. Ten typ krajobrazu pojawił się w twórczości malarza tuż po jego przybyciu do Monachium. Artysta stworzył wówczas dwa niewielkie obrazy przedstawiające Obóz Cyganów, które łączy zbliżony typ pejzażu. Ukazują rozległą równinę w świetle zachodzącego słońca. Na pierwszym planie widnieje cygańskie obozowisko; płonące ognisko rzuca ciepły blask na stojących wokoło ludzi. Pejzażom towarzyszy silna dawka nastrojowości i liryzmu. Sfery ziemi i nieba równoważą się; także figury ludzi i zwierząt, tworzące integralną część natury, zostały potraktowane na równi z krajobrazem. Zabieg ten stworzył wrażenie swoistej harmonii, współodczuwania pomiędzy przyrodą i człowiekiem. Mroczna aura malowideł umożliwia widzowi osiągnięcie szczególnego stanu ducha „dostrojonego” do atmosfery wyciszenia i spokoju, charakterystycznej dla nocnej pory. Zatarte i zamglone kontury oraz kontrasty światła i cienia sprawiają, iż omawiane pejzaże nabierają symbolicznych znaczeń. Wysmakowane kolorystycznie, pod względem formalnym wykazują inspirację twórczością Eduarda Schleicha st. oraz Adolfa Liera, stanowiąc niejako summę pierwszych artystycznych doświadczeń Gierymskiego w środowisku monachijskim.

Aleksandra Krypczyk